Տարեսկզբից Երևանում անշարժ գույքի վարձակալության պահանջարկը կտրուկ աճել է երկու փուլով։ Առաջինը տեղի ունեցավ գարնանը, երբ Ուկրաինայում ռազմական գործողությունների բռնկումից հետո Հայաստան տեղափոխվեցին ՌԴ մեծ թվով քաղաքացիներ։ Երկրորդ փուլը սկսվեց սեպտեմբերի վերջից՝ Ռուսաստանում մասնակի զորահավաք հայտարարվելուց հետո, երբ Ռուսաստանից կրկին մեծ թվով քաղաքացիներ եկան Հայաստան։ Ըստ այդմ, վարձավճարը նույնպես բարձրացել է երկու փուլով:

Ընդհանուր երկու փուլերի արդյունքում բնակվարձի թանկացումը Երևանում, ըստ տարբեր դիտարկումների, տարեսկզբից մինչ օրս կազմել է 40-80%, կախված համայնքից, սենյակների քանակից, վերանորոգման/կահավորման աստիճանից և վարձակալության ամիսների քանակից։


Ընդ որում, ինչպես նշում են Banali.am անշարժ գույքի հարթակի մասնագետները, առաջին հոսքի ժամանակ Հայաստան եկածները մեծամասամբ տեղափոխվել են իրենց բիզնեսով, կամ աշխատանքով, քիչ թե շատ ապահովված մարդիկ են, վճարունակ են և բնակարանների նկատմամբ բավականին բարձր պահանջներ ունեն․ բնակարանը պետք է լինի Երևանի փոքր կենտրոնում, առանց «տատիկի վերանորոգման», դիզայներական կահույքով և այլն։ Նրանց համար բարձր գինը խնդիր չէ:

Երկրորդ հոսքի մեջ արդեն շատ տարբեր սոցիալական կարգավիճակի մարդիկ են, և նրանց համար վարձակալության արժեքը հիմնականում էական գործոն է, և բնակարանների գտնվելու վայրի ու վերանորոգման վերաբերյալ պահանջներն այլևս միշտ չէ, որ այդքան խիստ են: Այնուամենայնիվ, կան պահանջներ, որոնք պարտադիր են, օրինակ՝ ջեռուցում, մշտական տաք ջուր և ինտերնետ։

Մեկ այլ էական տարբերություն ևս․ եթե առաջին ներհոսքի ժամանակ թե՛ վերաբնակները, թե՛ շուկան առհասարակ պատրաստ չէին դրան և հանկարծակիի եկան, ապա երկրորդ փուլի վերաբնակներն արդեն առավել տնտղող են, ավելին, ունեն այստեղ իրենց՝ առաջին փուլով եկածներից բաղկացած «միավորումները», որոնք կիսվում են «ինսայդերական» ինֆորմացիայով՝ այսպիսով որոշակիորեն նվազեցնելով պոտենցիալ ոչ բարեխիղճ տանտերերի կողմից խաբված լինելու ռիսկը։

Եվ այսպես, որո՞նք են հիմնական խնդիրները, որոնց բախվում են վերաբնակները բնակարանների աճող սղության պայմաններում Հայաստանում անշարժ գույք վարձակալելիս: Banali.am-ն առանձնացրել է կարևորագույնները․

• Արդեն վարձակալված բնակարանների մասին տեղեկությունները մնում են հայտարարությունների կայքերում: Նշված հեռախոսահամարներին ուղղված զանգերին պատասխանում են բրոքերները, որոնք դրանք օգտագործում են որպես խայծ, իսկ հետո ցույց են տալիս այլ բնակարաններ՝ սովորաբար ավելի վատ վիճակում և ավելի թանկ գնով:

• Սեփականատիրոջ հետ խոսելիս կարող է պարզվել, որ վարձավճարն արդեն ավելի բարձր է, քան նշված է հայտարարությունում։

• Տանտերերը հաճախ չեն համաձայնում վեց ամսից քիչ ժամկետով պայմանագիր կնքել, որպեսզի, օգտվելով ներկայիս պիկից, բնակարանը հնարավորինս երկար ժամանակ մնա թանկ գնով վարձակալված։

• Ընտանի կենդանիներ ունեցողներին կա՛մ հրաժարվում են բնակարաններ հանձնել վարձակալության, կա՛մ համաձայնում են շատ ավելի թանկ գնով։

• Եղել են դեպքեր, երբ գործակալությունը, վաճառքի նպատակով իրեն պատվիրակված գույքն է սկսել հանձնել վարձակալության՝ այսպիսով «վտանգելով» թե՛ վարձակալին, թե՛ տանտիրոջը։

Ինչի՞ վրա պետք է ուշադրություն դարձնել Հայաստանում բնակարան վարձելիս՝ նշված խնդիրներից կամ այլ տհաճ միջադեպերից հնարավորինս խուսափելու համար։ Ի վերջո, որքան էլ տրամաբանական է թանկացումը՝ հաշվի առնելով պահանջարկի աճը, այնուամենայնիվ, պղտոր ջրում ձուկ որսացողներ էլ կան։

Banali.am-ի մասնագետները խորհուրդ են տալիս հետեւել մի քանի պարզ կանոնի.

1. Պարտադիր պետք է պայմանագիր կնքել տանտիրոջ հետ։ Ի դեպ, այս առումով Ռուսաստանից ժամանածներն իրենց հետ լավ մշակույթ են բերել Հայաստան․ տեղաբնակ վարձակալները, ինչպես նաև տանտերերը արդեն սկսել են գիտակցել, որ պայմանագրի կնքումը երկուստեք կարևոր հանգամանք է, այդուհանդերձ, դեռ առանց պայմանագրի գործարքների կարելի է հանդիպել։

2. Պայմանագրում պարտադիր պետք է փոխադարձ համաձայնությամբ վարձավճարն ամրագրել արժույթներից մեկով՝ կապ չունի դրամով, դոլարով թե ռուբլով․ կարևորն այն է, որ չլինի «օրվա փոխարժեքով հաշվարկված» անորոշ ձևակերպում, կամ առհասարակ ոչ մի անդրադարձ, ինչը հաճախ դառնում է տանտիրոջ և վարձակալի միջև թյուրըմբռնման առարկա։ Նաև պայմանագրում ամրագրել, որ վարձակալության ժամկետի ընթացքում գնային փոփոխություններ նախատեսված չեն։

3. Ցանկալի է երկարաժամկետ (երեք ամսից ավելի) պայմանագիր կնքել և նշել պայմանագրի վաղաժամկետ դադարեցման ծանուցման ժամկետ՝ առնվազն երկու ամիս առաջ, իսկ նշված ժամկետից շուտ խզելու դեպքում, ամրագրել, որ տանտերը վճարում է տուգանք՝ պայմանագրում սահմանելով տուգանքի չափը։ Որպես կանոն, վարձակալը դեպոզիտ է թողնում, և այդպիսով տանտերը ապահովագրված է, եթե հանկարծ վարձակալը ավելի շուտ լքի բնակարանը: Իսկ վարձակալն ապահովագրված չէ, եթե նրան խնդրեն ժամանակից շուտ ազատել բնակարանը:

4. Եթե վարձակալը լավ տիրապետում է տեղական անշարժ գույքի շուկային, գիտի, թե ինչ է իրեն պետք, հասկանում է գործարքի նրբությունները, և, իր հերթին, տանտերը պատրաստ է ցույց տալ բնակարանը, ինքնուրույն բանակցել, անհրաժեշտության դեպքում հաղորդակցվել օտար լեզվով, ունի անհրաժեշտ պայմանագրերը, ապա նրանք, ըստ էության, միջնորդի կարիք չունեն և արդյունքում կարող են տնտեսել կլորիկ գումար։ Այս նպատակով banali.am-ը հնարավորություն է ընձեռում բոլոր նման տանտերերին www.banali.am կայքում տեղադրել անվճար հայտարարություն, դե իսկ փնտրողներին էլ համապատասխանաբար գտնել առանց միջնորդի գույք։ Բայց եթե կողմերը չունեն նման հմտություններ, ապա ավելի ճիշտ է դիմել անշարժ գույքի հուսալի մասնագետների։ Banali.am-ը այս հարցում ևս կարող է օգտակար լինել․ հարթակի աշխատակիցները մատուցում են մասնագիտական ծառայություններ՝ շուկայականից առավել մրցունակ գներով։

5. Բնակարաններ փնտրելիս պետք չէ կենտրոնանալ Երեւանի կենտրոնի վրա, քանի որ Երեւանը փոքր քաղաք է՝ ամբողջ Երեւանն ավելի փոքր է, քան Մոսկվայի կենտրոնը։ Քաղաքի ցանկացած ծայրամասից կարելի է կենտրոն հասնել բավականին կարճ ժամանակահատվածում։ Երևանի այլ համայնքներում բնակարանների վարձակալության հնարավորությունը դիտարկելիս պետք է հաշվի առնել, որ Արաբկիրում, Ավանում, Նոր Նորքում, Նորք-Մարաշում, Դավթաշենում և Աջափնյակի որոշ հատվածներում բնակարաններն ավելի թանկ են, քան, օրինակ, Մալաթիայում, Շենգավիթում կամ Էրեբունիում ու Նուբարաշենում։ Այսպիսով, եթե ավելի էժան բնակարան եք փնտրում, ապա կարող եք դիտարկել այս համայնքները, որտեղ ենթակառուցվածքները լավ զարգացած են։

Կարելի է դիտարկել նաև Երևանին մոտ գտնվող բնակավայրերը, օրինակ, Կոտայքի մարզում Աբովյան, Եղվարդ, կամ Հրազդան, Չարենցավան ու Ծաղկաձոր քաղաքները կամ մոտակա մարզերից՝ Աշտարակ, Էջմիածին, Մասիս քաղաքները։ Ինչքան Երևանից հեռու են գտնվում բնակավայրերն, այնքան վարձակալության գներն ավելի ցածր են։ Եթե աշխատանքը կամ գործունեությունը կապված չեն մայրաքաղաքի հետ, ապա համեմատաբար էժան բնակարաններ կարելի է վարձակալել նաև ավելի հեռու վայրերում՝ Դիլիջանում, Վանաձորում և Գյումրիում, բայց պետք է հաշվի առնել, որ Երևանից դուրս գտնվող բնակարանները կարող են չբավարարել վերանորոգմանը և հարմարավետությանը ներկայացվող բոլոր պահանջներին։

6. Եթե, այնուամենայնիվ, վարձակալի համար կարևոր է, որ բնակարանը գտնվի Երևան քաղաքում, պետք է նկատի ունենալ, որ կան համայնքներ, որոնք ըստ էության Երևանի արվարձաններ են, և այնտեղից քաղաք հասնելը շատ հեշտ է, բայց, քանի որ ադմինիստրատիվ տեսանկյունից Երևան համայնքի մաս չեն կազմում, կայքերի ավտոմատ ֆիլտրերի պատճառով դրանք չեն ընկնում Երևանի հարցումների մեջ։ Այդ համայնքների թվում են, օրինակ, Ջրվեժը, Զովունին կամ Փարաքարը։ Այստեղ կարելի է վարձակալել նորմալ բնակարաններ համեմատաբար մատչելի գնով։

7. Երևանում մետրոյի գործոնը չպետք է ընդունել այնպես, ինչպես Մոսկվայում. այն Երևանի տրանսպորտի համար այնքան էլ կրիտիկական ենթակառուցվածք չէ։ Բոլոր համայնքները Երեւանի կենտրոնին և միմյանց միացված են վերգետնյա տրանսպորտի երթուղիներով, բացի դրանից, տաքսիները Երեւանում բավականին մատչելի են՝ նույնիսկ հաշվի առնելով տարիֆների վերջին շրջանի թանկացումները։

8. Իհարկե, պետք է գնի հարցում անել և դիտարկել մի քանի տարբերակ, բայց պետք չէ շատ հետաձգել որոշման կայացումը, քանի որ այժմ բնակարանները շատ արագ են վարձակալության տրվում: Լինում են դեպքեր, երբ նույնիսկ սեփականատիրոջ հետ նախնական պայմանավորվածության առկայության դեպքում, նա կարող է այն տալ մեկին, ով «5 րոպե ավելի շուտ եկավ»։

9. Բնակարան վարձելիս պարտադիր է ստուգել՝ արդյոք կոմունալ ծառայությունների վճարները զրոյացվել են, որպեսզի հետագայում ստիպված չլինեք վճարել ուրիշների պարտքերը։ Պետք է պարզել նաև արդյոք գրավի տակ չէ բնակարանը, կամ արդյոք վաճառքի հանված չէ: Թեև մեկ ամսով կամ օրավարձով վարձակալության դեպքում դա, ըստ էության, խոչընդոտ չէ։

10. Նորակառույցներում, բացի կոմունալ ծառայություններից, գործում է առանձին սպասարկման վճար։ Պայմանագրում պետք է հստակ նշվի, թե ով է այն վճարում` տանտե՞րը, թե՞ վարձակալը, որպեսզի հետո իրար վրա չգցեն դա:

11. Պայմանագրում անպայման պետք է ամրագրել վարձավճարի վճարման եղանակը։ Դա նպատակահարմար է անել փոխանցումով՝ վճարման փաստը հեշտությամբ ֆիքսելու համար, ինչպես նաև հաշվի առնելով այն հանգամանքը, որ հուլիսի 1-ից Հայաստանում ուժի մեջ է մտել «Անկանխիկ վճարումների մասին» օրենքը, ըստ որի՝ 300 000 դրամից բարձր գումարները պետք է փոխանցվեն և ստացվեն անկանխիկ։

12. Եթե վարձակալը բնակվում է ընտանի կենդանու հետ, որի համար տանտերը պահանջում է առավել բարձր վարձավճար, ապա, դրա փոխարեն, նա կարող է փորձել բանակցել սեփականատիրոջ հետ հավելյալ դեպոզիտի շուրջ (առանց վարձավճարի բարձրացման և ի լրումն վերջին ամսվա համար վճարվող դեպոզիտի), որը գույքը վնասելու դեպքում կմնա սեփականատիրոջը։

Այս պարզ կանոններին հետևելով՝ վերաբնակները բնակարան վարձակալելու ընթացքում կնվազեցնեն տհաճ անակնկալների հավանականությունը։ Եվ նախընտրելի բնակարան փնտրելիս banali.am-ը խորհուրդ է տալիս դիմել հուսալի աղբյուրների կամ մասնագետների։

Banali.am-ը անշարժ գույքի հարթակ է, ուր կարող եք գտնել վաճառքի և վարձակալության հազարավոր հայտարարություններ։ Այն հնարավորություն է ընձեռում ինքնուրույն՝ անվճար և առանց միջնորդի գտնել բնակարան տարբեր ֆիլտրերի միջոցով, իսկ VR room-tour-ի, տեսաշարերի և լուսանկարների միջոցով ամբողջական պատկերացում ստանալ նախընտրելի բնակարանի մասին։ Կարիքի դեպքում հարթակի աշխատակիցները կարող են մատուցել նաև մասնագիտացված ռիելտորական ծառայություններ՝ բնակարան գտնելու կամ բնակարանը արագ վաճառելու/վարձակալության հանձնելու հարցում: