Հռոմի Ֆրանցիսկոս պապը (նախքան ընտրվելը՝ Խորխե Մարիո Բերգոլիո), որը մահացել է այսօր, ծնվել է 1936թ. դեկտեմբերի 17-ին Բուենոս Այրեսում, Իտալիայից ներգաղթյալների ընտանիքում։ Ավարտելով միջնակարգ դպրոցը որպես քիմիական տեխնիկ՝ Բերգոլիոն որոշել է դառնալ ճիզվիտ քահանա (հին եկեղեցական միաբանություն, որը զբաղվում էր միսիոներական եւ քրիստոնեական կրթական գործունեությամբ) եւ ընդունվել է նովիցիատ 1958թ. 22 տարեկան հասակում:


Երկու տարի անց նա տվել է իր առաջին հանդիսավոր երդումը որպես ճիզվիտ: 1963թ. նա ստացել է փիլիսոփայության արտոնագիր Սան Խոսեում (Սան Միգել)։ 1964-1966թթ. դասավանդել է գրականություն եւ հոգեբանություն, իսկ 1970-ին ստացել է աստվածաբանության դոկտորի կոչում Սան Խոսեի ​​քոլեջում:


1969-ին ձեռնադրվել է քահանա, իսկ չորս տարի անց ընտրվել Արգենտինայի ճիզվիտների պրովինցիալ։ 1992թ. ձեռնադրվել է Բուենոս Այրեսի արքեպիսկոպոս, իսկ 1998-ին՝ արքեպիսկոպոս։ Չնայած նման բարձր եկեղեցական պաշտոն զբաղեցնելուն՝ Բերգոլիոն ապրում էր համեստ բնակարանում եւ օգտվում էր հասարակական տրանսպորտից՝ հավատարիմ մնալով աղքատության իր երդմանը։ 2001թ. Հռոմի պապ Հովհաննես Պողոս II-ը նրան կարդինալ է օծել։

2013թ. մարտի 13-ին, 76 տարեկան հասակում, Ֆրանցիսկոսն ընտրվել է 266-րդ պապ՝ դառնալով առաջին ճիզվիտը եւ առաջին լատինաամերիկացին, որը գլխավորել էց կաթոլիկ եկեղեցին։ Նրանից առաջ հռոմեական գահին էր Բենեդիկտոս 16-րդը (Յոզեֆ Ալոիս Ռատցինգեր), որը 2013թ. փետրվարին հրաժարվեց հռոմեական գահից։


Ընտրվելու պահին Բերգոլիոն լայն աջակցություն էր վայելում ինչպես պահպանողականների, այնպես էլ եկեղեցու բարեփոխիչների կողմից, նա համարվում էր ուղղափառ քահանա սեռական, բայց ազատական՝ սոցիալական հարցերում: Նրա կողմնակիցները պաշտպանել են Ֆրանցիսկոսի՝ Վատիկանի բյուրոկրատիան բարեփոխելու, Վատիկանի բանկում կոռուպցիան արմատախիլ անելու եւ կաթոլիկ եկեղեցում երեխաների դեմ սեռական ոտնձգությունների սկանդալի հետեւանքների հետ կապված ջանքերը:

Իր հովվապետության առաջին յոթ տարիներին Ֆրանցիսկոսը կատարել է ավելի քան 30 միջազգային ճանապարհորդություն եւ այցելել ավելի քան 45 երկիր, այդ թվում՝ 2013թ. հուլիսին այցելել Ռիո դե Ժանեյրո՝ Երիտասարդության համաշխարհային օրվա կապակցությամբ, որտեղ նա պատարագ է մատուցել մոտ 3 միլիոն ուխտավորների համար Կոպակաբանա լողափում: 2014թ. նա ուխտագնացություն է կատարել դեպի Սուրբ Երկիր։ Ֆրանցիսկոսը դարձել է պատմության մեջ առաջին պապը, որն այցելել է Արաբական թերակղզի։ 2019թ. փետրվարին Աբու Դաբիում նա ստորագրել է մարդկային եղբայրության մասին համատեղ հայտարարություն Ալ-Ազհարի մեծ իմամ Ահմեդ էլ-Թայեբի հետ, որը հիմք հանդիսացավ Վատիկանի ապագա միջկրոնական նախաձեռնությունների համար: Նույն ամսին նա Վատիկանում գագաթաժողով անցկացրեց՝ քննարկելու համար սեռական բռնության ճգնաժամը եւ անչափահասների եւ խոցելի մեծահասակների պաշտպանությունը:

Ֆրանցիսկոսը սրբերի շարքն է դասել իր մի շարք նախորդների, այդ թվում՝ հռոմեական գահին նստած իր նախորդներին՝ Հովհաննես Պողոս II-ին, Հովհաննես XXIII-ին եւ Պողոս VI-ին։ 2020թ. գարնանը՝ կորոնավիրուսային համաճարակի սկսվելուց հետո, Ֆրանցիսկոսը կազմակերպել է ամենօրյա պատարագների եւ այլ միջոցառումների ուղիղ հեռարձակումներ։ Վատիկանում Ավագ շաբաթվա, Տրիդիումի եւ Զատկի տոնակատարությունները նույնպես անցել են առանց ծխականների մեծ ներկայության։ Ընդհանուր առմամբ, հովվապետի X-ի էջին բաժանորդագրվել է 18,3 միլիոն մարդ։

Հովվապետը եւ Հայաստանը

Հռոմի Ֆրանցիսկոս պապը 2015թ. հայերի սպանությունները անվանել է 20-րդ դարի առաջին ցեղասպանություն՝ առաջացնելով Անկարայի սուր արձագանքը։ Հռոմի կաթոլիկ եկեղեցու Հռոմի պապ Ֆրանցիսկոսը եռօրյա այցով Հայաստան էր եկել 2016թ. հունիսի 24-26-ին։ Այցի ընթացքում, անդրադառնալով հայերի զանգվածային սպանություններին, Հռոմի պապը նախ օգտագործել է հայերեն «Մեծ եղեռն» տերմինը, ապա ավելացրել «ցեղասպանություն» բառը։


Նախօրեին՝ 2025թ. ապրիլի 20-ին, Հռոմի պապ Ֆրանցիսկոս Առաջինը Սուրբ Զատկի կիրակի օրը կարճ հայտնվել է Սուրբ Պետրոսի տաճարի լոջիայում՝ դիմելով հավատացյալներին Urbi et Orbi (քաղաքին եւ աշխարհին) ուղերձով, որի ընթացքում, ի թիվս այլոց, աղոթել է Հայաստանի եւ Ադրբեջանի միջեւ վերջնական խաղաղության համաձայնագրի համար, հայտնել է Վատիկանի մամուլի ծառայությունը։

Նա հիշատակել է Հարավային Կովկասը, որտեղ երկարամյա լարվածությունը պահանջում է հրատապ հաշտեցում։

«Մասնավորապես, նա աղոթել է Հայաստանի եւ Ադրբեջանի միջեւ վերջնական խաղաղության համաձայնագրի եւ տարածաշրջանի ապաքինման համար»,- նշվել է Վատիկանի հայտարարությունում։

Ֆրանցիսկոս Առաջինն իր ուղերձի ընթացքում հիշատակել է նաեւ Գազայի հատվածի, Սիրիայի, Լիբանանի քրիստոնեական համայնքները, անդրադարձել Ուկրաինայի պատերազմին եւ Աֆրիկայում հակամարտություններին։

44-օրյա պատերազմի ժամանակ Հռոմի Ֆրանցիսկոս պապն իր ավանդական կիրակնօրյա քարոզում ողբերգություն է անվանել այն, ինչ կատարվում է Լեռնային Ղարաբաղում։ Հովվապետը վստահեցրել է, որ ինքը մոտ է բոլոր նրանց, ովքեր տառապում են եւ կոչ է արել «սրբերի բարեխոսությունը տարածաշրջանում կայուն խաղաղության հասնելու համար»։ «Անմեղների արյուն է թափվում»,- Սուրբ Պետրոսի հրապարակի պապական պատշգամբից հայտարարել է Հռոմի կաթոլիկ եկեղեցու առաջնորդը։ Նա կոչ է արել վերջ տալ ռազմական մեթոդներին, որոնք հանգեցնում են բազմաթիվ մարդկանց մահվան:

«Չմոռանանք, թե ինչ է կատարվում Լեռնային Ղարաբաղում, որտեղ զինված բախումները հետեւում են փխրուն հրադադարներին, զոհերի թվի ողբերգական աճով, տների, ենթակառուցվածքների եւ աղոթատեղիների ավերմամբ՝ խաղաղ բնակչության աճող ներգրավվածությամբ», - ասել է հովվապետը։

Պատերազմից եւ Լեռնային Ղարաբաղի հայ բնակչության էթնիկ զտումից հետո Հռոմի պապ Ֆրանցիսկոսը կոչ է արել պաշտպանել եւ հարգել Լեռնային Ղարաբաղում վանքերը եւ կրոնական պաշտամունքի վայրերը։ «Լեռնային Ղարաբաղի ճգնաժամի վերաբերյալ իմ մտահոգությունը չի թուլացել։ «Բացի փախստականների հումանիտար ծանր վիճակից՝ ես կցանկանայի հատուկ կոչ անել այս տարածաշրջանի վանքերի եւ պաշտամունքի վայրերի պաշտպանության համար»,- ասել է նա կիրակի օրը Վատիկանի Սուրբ Պետրոսի հրապարակում իր քարոզից հետո:

Հովվապետը նաեւ հույս է հայտնել, որ կրոնական շենքերը կհարգվեն եւ կպաշտպանվեն որպես տեղական մշակույթի մաս, հավատքի արտահայտություն եւ եղբայրության նշան, որը «հնարավոր է դարձնում միասին ապրելը՝ չնայած տարաձայնություններին»: