Սատուրնի Էնցելադ արբանյակը շարունակում է զարմացնել. Cassini-ի տվյալների նոր վերլուծությունը ցույց է տվել, որ հյուսիսային բևեռից դուրս է գալիս ավելորդ ջերմություն՝ 7 °C-ով ավելի տաք, քան սպասվում էր։ Սա վկայում է ներքին էներգետիկ նուրբ հավասարակշռության մասին, որը միլիարդավոր տարիներ պահպանում է սառցե ծածկույթի տակ գտնվող գլոբալ օվկիանոսը կայուն։ Արդյունքները, որոնք հրապարակվել են 2025 թվականի նոյեմբերի 7-ին Science Advances-ում, ամրապնդում են Էնցելադի դիրքը՝ որպես Երկրից դուրս կյանքի որոնման առաջնահերթ թիրախ։
Cassini-ի բացահայտումը՝ պլյումները և օվկիանոսը
Էնցելադը ակտիվ օվկիանոսային աշխարհ է, որը բացահայտվել է Cassini առաքելությամբ 2005-ին։ Հսկայական ջրային գոլորշու պլյումները դուրս են պոռթկում հարավային բևեռի «վագրային գծեր» ճեղքերից՝ տիեզերք նետելով վայրկյանում մինչև 300 կգ ջուր։ Էներգիան՝ Սատուրնի հետ մակընթացային փոխազդեցությունից. արբանյակը սեղմվում և ձգվում է՝ առաջացնելով ջերմություն սառցե կեղևի տակ հեղուկ ջրի համար։
Օվկիանոսը գլոբալ է՝ հյուսիսային բևեռում 20–23 կմ, միջինում 25–28 կմ խորությամբ։ Պլյումներում՝ օրգանական նյութեր, աղեր, սիլիցիում՝ կյանքի բաղադրիչներ։ Բայց գլխավոր հարցը՝ որքա՞ն երկար է օվկիանոսը մնում հեղուկ։
Ավելորդ ջերմություն՝ 7 °C և 46 մՎտ/մ²
Ֆրենսիս Նիմոյի թիմը (UC Berkeley) համեմատել է Cassini-ի CIRS չափումները՝ հյուսիսային բևեռը Սատուրնի «ձմեռում» (2005) և «ամառում» (2015)։ Մոդելները կանխատեսում էին ջերմաստիճան, բայց իրականությունը 7 °C-ով բարձր է։ Ջերմահոսքը՝ 46 մՎտ/մ² (երկրային մայրցամաքների 2/3-ը)։ Գլոբալ՝ Էնցելադը կորցնում է 54 ԳՎտ՝ հենց այնքան, որքան մտնում է մակընթացային տաքացումից։
«Հավասարակշռությունը իդեալական է՝ օվկիանոսը չի սառչում միլիարդավոր տարիներ»,- նշել է Քարլի Հաուետը (Օքսֆորդ/PSI)։ Սա կարևոր է կյանքի համար՝ կայունությունը թույլ է տալիս քիմիային զարգանալ։
Ինչո՞ւ է սա կարևոր աստղակենսաբանության համար
Էնցելադը թոփ-թեկնածու է՝ ջուր + ջերմություն + օրգանիկա։ Ավելորդ ջերմությունը հաստատում է երկարաժամկետ կայունություն։ Սառույցը հաստ է (25+ կմ)՝ հորատումը դժվար է, բայց «վագրային գծերը» մուտք են՝ պլյումները դուրս են բերում օվկիանոսի նմուշներ։
ESA-ն քննարկում է 2040-ականների առաքելություն՝ ուղեծրային սարք կամ զոնդ պլյումում։ Cassini-ն ավարտվել է 2017-ին, բայց տվյալները կենդանի են. «Երկարաժամկետ առաքելությունները բանալի են, գաղտնիքները բացահայտվում են տասնամյակներ անց»,- ասել է Նիմոն։
Հակիրճ…
Cassini-ի տվյալները ցույց են տվել՝ Էնցելադի հյուսիսային բևեռը 7 °C-ով ավելի տաք է սպասվածից, ջերմահոսքը 46 մՎտ/մ², գլոբալ 54 ԳՎտ՝ հավասարակշռություն մակընթացային տաքացման հետ։ Օվկիանոսը կայուն է միլիարդավոր տարիներ՝ մեծացնելով կյանքի հավանականությունը։ Սառույցը 25 կմ, բայց պլյումները «պատուհան» են օվկիանոսի մեջ։ ESA-ի առաքելություն 2040-ականներին հնարավոր է։ Էնցելադը առաջնահերթություն է աստղակենսաբանության մեջ
