Սաութհեմփթոնի համալսարանի երկրաբանների կողմից անցկացված հետազոտությունը հայտնաբերել է հալված մանտիա ապարների ռիթմիկ ժայթքումների ապացույցներ, որոնք բարձրանում են Աֆրիկայի խորքից: Այս իմպուլսները աստիճանաբար պատռում են մայրցամաքը և ձևավորում նոր օվկիանոս:

Nature Geoscience ամսագրում հրապարակված արդյունքները ցույց են տալիս, որ Եթովպիայի Աֆար շրջանը գտնվում է տաք մանտիայի շերտի տակ, որը զարկում է վերև՝ ինչպես բաբախող սիրտ:

Planet Today-ի հաղորդմամբ՝ թիմի հայտնագործությունը ցույց է տալիս, թե ինչպես է մանտիայի խորքից տաք նյութի վերև հոսքը մեծապես ազդվում դրա վերևում գտնվող տեկտոնական սալերի՝ Երկրի կեղևի զանգվածեղ, պինդ սալերի կողմից:

Միլիոնավոր տարիների ընթացքում, երբ տեկտոնական սալերը պատռվում են Աֆարի նման ճեղքային գոտիներում, դրանք ձգվում և բարակում են՝ գրեթե ինչպես փափուկ մածիկ՝ մինչև կոտրվելը: Այս պատռվածքը նշանավորում է նոր օվկիանոսային ավազանի ծնունդը:

«Մենք պարզեցինք, որ Աֆարի տակ գտնվող մանտիան միատարր կամ ստատիկ չէ՝ այն իմպուլսավորում է, և այդ իմպուլսները կրում են տարբեր քիմիական ստորագրություններ: Մասամբ հալված մանտիայի այս վերև ուղղված իմպուլսները ուղղորդվում են վերևում գտնվող ճեղքված թիթեղներով: Սա կարևոր հետևանքներ ունի այն բանի համար, թե ինչպես ենք մենք մտածում Երկրի ներքին մասի և դրա մակերեսի միջև փոխազդեցությունների մասին», - ասաց գլխավոր հեղինակ Էմմա Ուոթսը։

Նախագծում ներգրավված էին 10 հաստատությունների փորձագետներ, այդ թվում՝ Սաութհեմփթոնի համալսարանը, Սուոնսիի համալսարանը, Լանկաստերի համալսարանը, Ֆլորենցիայի և Պիզայի համալսարանները, Գերմանիայի GEOMAR-ը, Դուբլինի առաջադեմ ուսումնասիրությունների ինստիտուտը, Ադիս Աբեբայի համալսարանը և Գերմանիայի երկրաբանական գիտությունների հետազոտական ​​կենտրոնը (GFZ):

Աֆարի շրջանը Երկրի վրա հազվագյուտ վայր է, որտեղ միաձուլվում են երեք տեկտոնական բեկվածքներ՝ Եթովպիայի ճեղքը, Կարմիր ծովի ճեղքը և Ադենի ծոցի ճեղքը։

Երկրաբանները վաղուց կասկածում էին, որ տարածաշրջանի տակ գտնվում է տաք մանտիայի վերելք, որը երբեմն կոչվում է փոթորիկ, որը նպաստում է կեղևի տարածմանը և ապագա օվկիանոսային ավազանի ձևավորմանը։ Սակայն մինչ այժմ քիչ բան էր հայտնի այս վերելքի կառուցվածքի կամ այն ​​մասին, թե ինչպես է այն իրեն պահում ճեղքային թիթեղների տակ։

Խումբը հավաքել է ավելի քան 130 հրաբխային ապարների նմուշներ Աֆար շրջանից և Գլխավոր Եթովպական ճեղքվածքից։

Նրանք օգտագործել են այս տվյալները, ինչպես նաև առկա տվյալները և առաջադեմ վիճակագրական մոդելավորումը՝ ուսումնասիրելու երկրակեղևի և մանտիայի կառուցվածքը, ինչպես նաև դրանցում պարունակվող հալույթները։

Նրանց արդյունքները ցույց են տալիս, որ Աֆար շրջանի տակ գտնվում է մեկ, ասիմետրիկ ամպ՝ տարբեր քիմիական գոտիներով, որոնք կրկնվում են ճեղքային համակարգում, ինչպես երկրաբանական շտրիխ կոդերը։ Այս օրինաչափությունները տարբերվում են տարածությամբ՝ կախված յուրաքանչյուր ճեղքային թևի տեկտոնական դիրքից։

«Քիմիական գոտիները ցույց են տալիս, որ ամպը զարկերակային է, ինչպես սրտի բաբախյունը։ Այս զարկերակները, կարծես, տարբեր կերպ են իրենց պահում կախված թիթեղի հաստությունից և այն բանից, թե որքան արագ է այն պատռվում։ Արագորեն լայնացող բեկվածքներում, ինչպիսին է Կարմիր ծովը, զարկերակները ավելի արդյունավետ և կանոնավոր կերպով են տարածվում, ինչպես նեղ զարկերակի երկայնքով զարկերակ», - ասել է ուսումնասիրության համահեղինակ, պրոֆեսոր Թոմ Գերնոնը Սաութհեմփթոնի համալսարանից։

Նոր ուսումնասիրությունը ցույց է տալիս, որ Աֆար շրջանի տակ գտնվող մանտիայի ամպը ստատիկ չէ, այլ դինամիկ է և արձագանքում է դրա վերևում գտնվող տեկտոնական սալին։