Հայաստանի վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը ընդլայնված այցով մեկնում է Վաշինգտոն՝ հույս ունենալով ամրապնդել իր երկրի իմիջը Արևմուտքում՝ որպես Եվրասիական ժողովրդավարացման նոր սիրելիի։ Սակայն պարզ չէ, թե արդյոք նրա ուղերձն արձագանք գտնում է Թրամփի վարչակազմի մոտ, գրում է Eurasianet-ը։


Փաշինյանի կառավարությունը վերջին 18 ամիսների ընթացքում խզել է հարաբերությունները Ռուսաստանի հետ և քայլեր է ձեռնարկել ուժեղացնելու համագործակցությունը Միացյալ Նահանգների և Եվրամիության հետ։ Փետրվարի 4-ին Ատլանտյան խորհրդում ելույթի ժամանակ Հայաստանի վարչապետը մտադրություն է հայտնել կրկնապատկել Արևմուտքին գրկելու իր ջանքերը՝ բացատրելով Հայաստանում արևմտյան ձևով ժողովրդավարություն կառուցելու անհրաժեշտությունը:

Բնութագրելով Հայաստանը որպես ներկայումս «ժողովրդավարության ձգտող»՝ Փաշինյանն ասաց, որ լիարժեք ժողովրդավարական համակարգի զարգացումը, ներառյալ «մարդու իրավունքների պաշտպանությունը» և «անկախ դատական ​​համակարգը», լավագույն միջոցն է կայունացնելու երկիրը՝ Երկրորդ Ղարաբաղյան պատերազմում Ադրբեջանի կողմից նրա վճռական պարտությունից հետո։

«Մենք ցանկանում ենք, որ [Հայաստանի քաղաքացիները] զգան, որ ժողովրդավարությունն իսկապես գործոն է, որը կարող է ապահովել անվտանգություն, բարգավաճում, ավելի ու ավելի շատ հնարավորություններ բոլոր քաղաքացիների և Հայաստանում ապրող բոլոր մարդկանց համար», - ասել է Փաշինյանը։ «Մենք հուսով ենք, որ այս բարեփոխումների արդյունքում Հայաստանը կդառնա ավելի գրավիչ երկիր ներդրումների, ապրելու և այցելությունների համար»։

Նա ավելի ուշ շեշտեց, որ Հայաստանի ժողովրդավարացման փորձը հաջողությամբ ավարտելու համար երկրին խաղաղություն է պետք՝ ոչ միայն Ադրբեջանի, այլ նաև Թուրքիայի՝ մեկ այլ պատմական թշնամու հետ։

«Ակնհայտ է, որ առանց խաղաղության անհնար է ունենալ իրական և աճող անկախություն, բարգավաճում և անվտանգություն»,- հավելեց Փաշինյանը՝ հավելելով, որ «մենք չենք կարող ունենալ ժողովրդավարություն պատերազմի պայմաններում»։

Հասկանալի է, որ Փաշինյանի ուղերձը միտված է դրդել Միացյալ Նահանգներին էական օգնություն ցուցաբերել։ Նա փորձում է օգտագործել այն, ինչ տեսնում է որպես Հայաստանի համար հնարավորություն՝ փոխարինելու Վրաստանին, որի առաջնորդները մերժել են արևմտյան արժեքները և շարժվել ավտորիտար ուղղությամբ՝ որպես Կովկասի ամենասիրված ժողովուրդ՝ ժողովրդավարացման աջակցության համար:

Շատ դեպքերում Փաշինյանի ելույթը երաժշտություն կլիներ Վաշինգտոնի քաղաքական գործիչների ականջին: Բայց այն, ինչ կարող էր ճշմարիտ լինել նույնիսկ շատ մոտ անցյալում, նման չէ Թրամփի երկրորդ վարչակազմի առաջին օրերին: Վաշինգտոնի նոր նորմալ պայմաններում Փաշինյանի ռիթմը կարծես թե համահունչ չէ ընթացիկ իրադարձությունների մետրոնոմին։

Փաշինյանի ժողովրդավարացման ծրագրի հիմքում Ադրբեջանի հետ խաղաղության պայմանագիրն է։ Բանակցությունները ներկայումս փակուղում են, սակայն վարչապետն ընդգծել է, որ խաղաղության պայմանագրի նախագծի 17 հոդվածներից 15-ն արդեն ավարտված են, և բաց չհամաձայնեցված կետերի շուրջ համաձայնության գալու համար անհրաժեշտ է միայն «քաղաքական կամք»։

Մինչ Հայաստանն ու Ադրբեջանը հավատարիմ են մնում առանց միջնորդության իրենց տարաձայնությունները երկկողմանի լուծելուն, Փաշինյանը շեշտել է, որ «միջազգային հանրության ուշադրությունն ու աջակցությունը շատ օգտակար կլինի կայուն խաղաղության հասնելու համար ճիշտ միջավայր ստեղծելու համար»։ Նա շարունակեց Հարավային Կովկասում խաղաղությունը բնութագրել որպես Արևմուտքի համար «ցածր կախված պտուղ»:

Անշուշտ, փաստ չէ, որ Թրամփի վարչակազմը ականջալուր կլինի Փաշինյանի կոչին՝ այնպիսի դիվանագիտական ​​ուշադրության մասին, որը կարող է նպաստել խաղաղության համաձայնագիրը վերջնագծից այն կողմ տանելուն։ Իսկ ինչ վերաբերում է ժողովրդավարացման աջակցության ավելի լայն թեմային, ԱՄՆ ՄԶԳ-ի վերանայման վարչակազմի ջանքերը հուշում են, որ Միացյալ Նահանգներն էապես չի նպաստի Փաշինյանի օրենքի գերակայության տեսլականի առաջխաղացմանը՝ գոնե միջնաժամկետ հեռանկարում։

Հատկանշական է, որ Փաշինյանի Վաշինգտոնում մնալը չի ​​ներառել ոչ մի անձնական հանդիպում Թրամփի վարչակազմի բարձրաստիճան պաշտոնյաների հետ։ Նրա հասարակական շփումները որոշումներ կայացնողների հետ սահմանափակվում էին Կոնգրեսի պատվիրակության հետ Կապիտոլիումում կայացած հանդիպումով:

Վարչակազմի անտարբերությունը Վաշինգտոնում Փաշինյանի առջեւ ծառացած մարտահրավերի մի մասն է միայն. Նրա «խաղաղության ծրագիրը» բախվում է կատաղի հակազդեցության երկրի ներսում և Սփյուռքի հայերի շրջանում։ Ադրբեջանի և Թուրքիայի հետ հարաբերությունները կարգավորելու Փաշինյանի ծրագրի առանցքային տարրն անցյալի ամփոփումն է ու ապագայի վրա կենտրոնանալն է կամ, ինչպես ինքն է ասել, «նոր, դատարկ ու մաքուր էջով նոր դարաշրջանի բացումը»։ Բայց նա բացահայտում է, որ 1915 թվականի թուրքերի կողմից իրականացված Հայոց ցեղասպանության կամ Ղարաբաղում ադրբեջանական ուժերի կողմից իրականացված ռազմական հանցագործությունների կամ հենց Ղարաբաղի կորստի հետ կապված պատմական դժգոհությունները առաջնահերթություն չտալու գաղափարը զզվելի է շատ հայերի համար՝ ինչպես տանը, այնպես էլ արտերկրում:

Սփյուռքի առաջատար խմբի՝ Հայ Յեղափոխական Դաշնակցության տարածած խիստ ձևակերպված հայտարարության մեջ կոչ է արվում սփյուռքի անդամներին բոյկոտել Վաշինգտոնում նրա հրապարակային միջոցառումները, որպեսզի դրանք չծառայեն որպես «բեմահարթակ և չնորմալացնեն նրա ամոթալի հանձնումը՝ հայի կյանքի և հողի, ժողովրդավարության և արժանապատվության»:

Հայտարարության մեջ Փաշինյանը քննադատվել է «Հայոց ցեղասպանությունը նսեմացնելու՝ [Թուրքիայի առաջնորդ Ռեջեփ Թայիփ] Էրդողանին միանալու մեջ, ով հերքում է այդ հանցագործությունը»։ Վարչապետին քննադատել են նաև Արցախի շահերին դավաճանելու համար (Հայկական տերմինը Ղարաբաղը):

Ատլանտյան խորհրդում իր ելույթի ժամանակ Փաշինյանն ասաց, որ «մեր կառավարության առաքելությունն է ստիպել հայերին հրաժարվել նրանից, ինչ նա անվանեց «զոհի մտածելակերպ»։ Թվում է, թե որքանով կհաջողի Փաշինյանի կառավարությունն այս առաքելության մեջ, կորոշի, թե արդյոք նրա մնացած ժողովրդավարացման տեսլականները կարող են իրականացվել։