Նոր հետազոտությունը նոր հայացք է գցում հնագիտության ամենաառեղծվածային էջերից մեկի վրա՝ մասնավորապես, թե ինչպես էին Զատկի կղզու (Ռապա Նուի) հին բնակիչները տեղափոխում իրենց լեգենդար մոայի քարե արձանները։

Հետազոտության արդյունքները հրապարակվել են Journal of Archaeological Science հանդեսում։

Պրահայի Չեխիայի տեխնիկական համալսարանի գիտնականները եզրակացրել են, որ ավելի քան 4 մետր բարձրության հասնող և մինչև 90 տոննա կշռող հսկա արձանները կարող էին շարժվել ուղղահայաց՝ ճոճանիվների նման տատանվելով ընդամենը 15-60 մարդու օգնությամբ։

Նախկինում կարծում էին, թե արձանները տեղափոխվել են գերանների, գլանների վրայով կամ հողաշեն ճանապարհներով, սակայն այդ վարկածը զգալի ռեսուրսներ և զանգվածային անտառահատումներ էր պահանջում, ինչը հակասում է հնագիտական ​​տվյալներին։ Մինչդեռ նոր մոդելավորումը ցույց է տվել, որ դրանց շարժման գաղտնիքը մոայի հենց ձևի մեջ է։ Դրանց փոքր-ինչ առաջ թեքված մարմինները և ցածր ծանրության կենտրոնը ճոճանակի շարժման համար իդեալական պայմաններ էին ստեղծում։

Գիտնականները վերստեղծել են հին «մոայի ճանապարհների» երկայնքով տեղակայված արձանների ավելի քան 60 թվային մոդելներ։ Համակարգչային հաշվարկները ցույց են տվել, որ եթե արձանի շուրջը երեք պարան կապեն և համակարգված քաշեն տարբեր ուղղություններից, այն կարող է կենդանի հսկայի պես «քայլել» առաջ։ Այդ շարժումը նման է սառնարանի կամ պահարանի ճոճանակին տեղաշարժվելիս. արձանը տատանվում և «առաջ ընթանում» փոքր քայլերով։

Ըստ հաշվարկների՝ 15-60 մարդուց բաղկացած թիմը կարող էր նման արձանը տեղաշարժել մոտավորապես 300 մետր ժամում արագությամբ, իսկ 5-25 մարդը բավարար էր դրա հավասարակշռությունը պահպանելու համար։

Այսպիսով, քարհանքից մինչև տեղադրման վայր 10 կիլոմետրանոց ճանապարհը կարող էր ավարտվել մոտավորապես 30-40 ժամ տևող աշխատանքի ընթացքում։

Հետազոտության ղեկավար Յոզեֆ Դվորժակը նշում է. «Մեր տվյալները ցույց են տալիս, որ հին Ռապա Նուիի վարպետները հրաշալի ըմբռնում էին հավասարակշռության և ճոճանակի շարժման ֆիզիկան։ Նրանք ոչ թե կոպիտ ուժ, այլ բանականություն և համակարգում էին կիրառում»։