Վարդան Պետրոսյանի մոնոլոգը սխալների, սիրո, մեր մեջ եղած դրախտի ու դժոխքի մասին:
Չվիրավորել։
Իմ ներկայացումներով երբեք անձնական վիրավորանք չեմ հասցնում մարդուն, չունեմ այդպիսի խնդիր: Արվեստի խնդիրն ուրիշ է. կարող ես քննադատել երևույթը, կառուցվածքը, մարդուն` երևույթի մեջ և ոչ թե մարդու անձնական ինչ-ինչ բաները: Պետք չէ այնպես նմանակել, պետք չէ ծաղրել այնպես, որ նրա բարեկամը կամ երեխան դրանից վիրավորվի:
Ատում ենք իրար։
Մենք պետք է մեր ներսը նայենք և փորձենք ազնվանալ: Մենք չար ենք: Բոլորս: Մենք ահավոր ատում ենք իրար։ Սուտ ենք ասում, թե իրար սիրում ենք: Մեր դարդերում, մեր պրոբլեմներում ուզբեկները մեղք չունեն, ոչ էլ ղազախները, մեր պրոբլեմները մենք ենք ստեղծել մեր ձեռքով: Ինչպես ուզում եք, նայեք, ուզում եք փիլիսոփայաբար, պատմականորեն, հոգեբանորեն. մարդու պրոբլեմն իր մեջ է:
Չեմ սիրում:
Չեմսիրում բոլշևիկներին` այդ հրեշներին, չեմ սիրում ֆաշիստներին, չեմ սիրում երիտթուրքերին: Չեմ սիրում մարդկանց, որոնք կոտորել են, մորթել են, փրթել են, բռնացել են, ի՞նչ սիրելու բան կա այդտեղ: Այդ շարքից, եթե խոսում ենք կոմունիստների մասին, շատ համակրում եմ, օրինակ, Բրեժնևին: Շատ եմ սիրում այդ մարդուն, խեղճն արդեն ծերուկ էր, ուզում էր գնալ թոշակի, չէին թողնում: Վերջին շքերթին խեղճ մարդն արդեն կիսամեռ կանգնած էր, ձեռքը, երևի, դոմկրատով էին բարձրացնում, հետևից էլ թաքուն սրսկում:
Սխալները:
88 թվականին Լենինականում երկրաշարժ եղավ, և փլվեց ամբողջ քաղաքը, փլվեցին սոցիալիստական ռեալիզմի ժամանակահատվածի մեր շենքերը, մեր հերոսական այդ ժամանակահատվածի, որ մինչև այսօր գովերգում ենք: Փլվեցին, որովհետև հիմքերը խորը փորած չէին, որովհետև արմատուրաները «պրովուլկեքից» էին, բետոնն էլ ավազ էր: Փլվեցին, որովհետև գողանում էինք, ծախում էինք բենզինը, ամեն ինչը, ալան-թալանի երկիր էր: 50 հազար մարդ կորցրինք: Խելք հավաքեցի՞նք դրանից: Ո՛չ: Այսօր սարքել ենք մեծ շենքեր: Աստված չանի` վաղը մի երկրաշարժ այստեղ լինի, հիմա կես միլիոն կկորցնենք` 500 հազար: Ի՞նչ ենք ասելու: «Ուր էիր, Աստվա՞ծ»: Աստված կասի. «Թանկագի’նս, 10-20 տարի առաջ եղավ այդ բանը, դու խելք չհավաքեցիր, ես ի՞նչ կարող եմ անել»: Խելոք ժողովուրդ ենք, ով ասես ունենք` Փարաջանով, Վիկտոր Համբարձումյան, դարի 5-6 դարակազմիկ, հզոր անձինք հայ են, մարդիկ, որոնք կարողացել են դարի մտածողության մեջ փոփոխություններ մտցնել: Կատակ ազգ չենք մենք` Խաչատրյան, Կոմիտաս, Սարյան, Փելեշյան: Բա այդքան խելք ունենալով` մենք չե՞նք մտածում, որ այդպիսի շենք պետք չէ սարքել:
Սերը։
Ես հավատում եմ մայրական սիրուն, ես հավատում եմ եղբայրական սիրուն, երբ եղբայրը մարդ է սպանում, գնում, նստում է բանտ, մյուս եղբայրը, իմանալով, որ լավ բան չի արել իր հարազատը, կյանքը դնում է, որ եղբորը բանտից ազատի, տունն է ծախում, այս անում, այն անում, բանտարկման ժամկետն է պակասեցնում: Դա է սերը: Ես այդ սերն եմ փորձում քարոզել:
Դժոխք/դրախտ։
Մարդիր ներսում ապրում է և դժոխքը, և դրախտը: Յուրաքանչյուր մեծահարուստ մարդու ներսը դժոխք է: Դա ապացուցելու կարիք էլ չկա: Ինչքան փողը շատ է, այնքան դժոխքն` ուժեղ: Յուրաքանչյուր սիրահարված մարդու ներսում դրախտային վիճակ է: Երբ մարդ սիրահարված է, նրա համար ամենամութ զնդանը լուսավոր տիեզերք է: Սիրահարի կողքին լինելն արդեն ամեն ինչ է, ամեն մի զրկանք դառնում է ամենաքաղցր պարգևը, միայն թե նա կողքիդ լինի: Դե տեսեք` ոնց է լինում, որ այդ մութը, աղբը, ցուրտը սիրած էակի կողքին դառնում է դրախտ, իսկ այդ լիությունը, եթե սրտումդ սեր չկա, դառնում է դժոխք:
Ընտանիքը։
Եստանը միշտ խենթություններ եմ անում, որ երեխաներս տեսնեն, որ իրենց պապան մի քիչ գիժ է, խենթ մարդ է: Օրինակ` եթե խոհանոցից հյուրասենյակ գնալիս տեսնեմ, որ երեխաները նվագում են, անպայման պարելով կանցնեմ: Եվ դրանից իրենք էլ են սկսում գժվել, զարգացնել իրենց միջի գժուկներին, և տանը ստեղծվում է խենթուկ մթնոլորտ, որը ես միշտ սիրել եմ: Չեմ սիրում լուրջ մթնոլորտ: Մեր տանն էլ է այդպես եղել` երգող, պարող, ուրախ: Ես միշտ աշխատում եմ երեխաների հետ ինչ-որ բան անել, երաժշտական խմբի պես մի գործ անել, որովհետև դա շատ կապում է: Ծնողը և երեխան պետք է ընկերներ լինեն:
Իմ զրկանքներն ու ծնողները։
Ես շատ զրկանքներ եմ ունեցել, փոքր հասակում էլ, մեծ հասակում էլ, ուսանողական տարիներին էլ: Եվ ես ուրախ եմ, որ այդ զրկանքների մեջ եմ մեծացել: Որովհետև դրանք են ինձ մարդ սարքել, դրանք են ինձ ստիպել երազել: Զրկանքները մարդուն պետք են: Եվ, ի վերջո, այդ զրկանքները ես ունեցել եմ իմ ծնողների ազնվության շնորհիվ: Նրանք ապրել են շատ դժվար ժամանակներում և ապացուցել են, որ կարելի է լինել ազատ և մաքուր: Ամեն ամսվա վերջին հարևանից մի ռուբլի պարտք էինք վերցնում` հաց առնելու համար: Երեք հացը 90 կոպեկ էր: Կամ մածունի շշերն էինք հանձնում, որ հաց առնեինք: Ալան-թալան էր, բայց իմ ծնողներն այդպիսին չէին, ապրում էին աշխատավարձով: Այդպիսի մարդկանց մասին ասում էին «հիմար», բայց ես գոհ եմ, որ նրանք էին իմ ծնողները:
Ամենամեծ ցնցումները։
7 տարեկանում ինձ համար մեծ ցնցում էր կույր աղիքի վիրահատությունը: Սարսափելի ցավերով էին ինձ բերել հիվանդանոց, ու չէի հասկանում, թե ոնց կարողացան այնպես վիրահատել, որ միանգամից այդ ցավերն անցան: Ես հիշում եմ ինձ վիրահատող բժշկի աչքերը. կապույտ էին, երեսը փակած էր, գլխին էլ գլխարկ կար: Բժիշկը վիրահատեց, հետո տարան պալատ, որտեղ ուրիշն ինձ հսկեց, և ես այդ վիրաբույժին այլևս չտեսա: Ցնցում էր 10 տարեկանում Մինասի ցուցահանդեսը տեսնելը: Ես շատ էի նկարում: Բոլորն ասում էին` «Այս տղան նկարիչ պետք է դառնա»: Եվ հանկարծ ցուցահանդեսը տեսա ու մեծ ցնցում ապրեցի: Հիվանդանոցում սիրահարված էի մի աղջկա: Ժաննա էր անունը, պեպենոտ, սիրունիկ աղջիկ էր: Ես ինը տարեկան էի, նա` ութ: Թվում է` փոքր երեխա է, այդքան սիրելու «ռեզերվ» որտեղի՞ց ունի, բայց պարզվում է, որ կա: Ես հոգեկան հիվանդության աստիճան սիրահարված էի: Տևեց 14 օր (այդքան մնացի հիվանդանոցում): Երբ նրան տեսնում էի, փախչում էի, չէի կարող դիմանալ: Մի անգամ նույնիսկ հաց չկարողացա ուտել, որովհետև նրա դիմաց էին նստեցրել ինձ: Երբ դուրս էի գրվում, մտածում էի` կմահանամ… Բայց սկսվեց դպրոցը, և մեր դասարանի Արմինեն, որը նույնպես պեպենոտ էր, մազերը շատ կարճ էր կտրել և այնպես էր նմանվել Ժաննային, որ ասացի` վա~յ, էս ինչ լավ էր… Եվ այսպես փրկվեցի:
newmag #12
Այս թեմայով
Իրավապահների կողմից ուժի կիրառման ստանդարտները ԱՄՆ–ից են դուրս եկել. Փաշինյանը՝ Պետդեպի քննադատական զեկույցի մասին
Ակնհայտ է, որ Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսը այսօր Հայաստանում առաջնորդում է քաղաքական շարժում. Նիկոլ Փաշինյան
Հորդորում ենք միանալ «Տավուշը հանուն Հայաստանի» շարժման երթին․ Արցախի թեմի կոչը
Նիկոլ Փաշինյանը թող իր խոստացածն անի, նա խոստացել է ձեռքը կտրել. Այս երթից վախենում են. Բագրատ Սրբազան
Ինչ-որ մեկը պատրաստվում է անօրինական բան անե՞լ, որ բիրտ ուժի թեման բերվում է օրակարգ. Փաշինյան
Հայաստանն ու իր ժողովուրդը հաղթահարել են ֆորպոստի սոցիալ-հոգեբանությունը․ Նիկոլ Փաշինյան
Երթը շարժվում է ժամանակացույցով, խնդիրը լայն հանրային համախմբում ստեղծելն է. Բագրատ սրբազան
Լարսի ճանապարհը փակ է բոլոր տեսակի տրանսպորտային միջոցների համար
Բնիկ հայության բռնագաղթն ու ցեղասպանությունը ողջունում են և՛ ԱՄՆ-ն ու նրա արևմտյան դաշնակիցները, և՛ ՌԴ-ն ու ՀԱՊԿ-ի անդամ պետությունները
Գիտնականները հասել են Կարմիր ծովի հատակը և ցնցվել. Ամենուր «մահվան ավազաններ» են
Քիմ Քարդաշյանը հերթական անգամ «ֆուրոր» է առաջացրել Met Gala-ում
Իսրայելի պաշտպանության բանակի տանկերը մտել են Ռաֆահ. Լրատվամիջոց
Գերմանիան և Ճապոնիան առաջին անգամ ցամաքային համատեղ զորավարժություններ կիրականացնեն
Չեմպիոնների լիգա․ Շաբաթվա հանդիպումները
Բոսֆորի նեղուցում «Ալեքսիս» բեռնատարը ծանծաղուտի մեջ է հայտնվել
Փաշինյանն այսօր կմիանա արշավին. Նա հրահանգել է թափով աշխատել սոցցանցերում․ «Հրապարակ»
Փաշինյանը դժգոհ է. հակաքարոզչությունն ապարդյուն է անցնում․ «Փաստ»
Գործադիրից արցախցիներից պահանջել են միտինգներին չխառնվել․ «Իրավունք»
Տեսանյութում պատկերված անձը Հայաստանի հատուկ նշանակության ստորաբաժանման զինծառայող է. ՀՀ ՊՆ պարզաբանումը
Նիկոլը փորձում է «կոնտրոլից» դուրս չթողնել յուրայիններին
Վահե Ղազարյանը ճակատագրական ընտրության առջեւ է կանգնելու. «Հրապարակ»
Ֆրանսիան չի պատերազմում Ռուսաստանի կամ նրա ժողովրդի դեմ․ Մակրոն
Ի՞նչ սցենարներ է քննարկում ՔՊ-ն՝ կասեցնելու Բագրատ սրբազանի գլխավորած «Տավուշը հանուն հայրենիքի» շարժման թափը.«Ժողովուրդ»
Երկրում տիրող իրավիճակը «փոխում» է Նիկոլ Փաշինյանի օրակարգը. «Ժողովուրդ»
Կոռուպցիան մեր երկրում «անձեռնմխելի» է դարձել. «Ժողովուրդ»
Բոսֆորի նեղուցում «Ալեքսիս» բեռնատարը ծանծաղուտի մեջ է հայտնվել
Ֆրանսիան չի պատերազմում Ռուսաստանի կամ նրա ժողովրդի դեմ․ Մակրոն
ԵՄ-ը արձագանքել է միջուկային զենքի կիրառման զորավարժություններ անցկացնելու ՌԴ պլաններին
Բորելը կոչ է արել զենք արտադրել Ուկրաինայում՝ տրանսպորտային ծախսերը խնայելու համար
Ճապոնիան բողոք է հայտնել ԱՄՆ-ին այլատյացության մասին Բայդենի հայտարարության պատճառով
Կատարը պատրաստ է վտարել ՀԱՄԱՍ-ի առաջնորդներին ԱՄՆ խնդրանքով. ԶԼՄ
Երևանում կայացավ Վիկ Գերամիի ֆիլմի ցուցադրությունը
Մարդինում հայկական եկեղեցին մնացել է առանց համայնքի․ այնտեղ այժմ միայն մեկ հայ է աղոթում
Ելենա Փինջոյանի որդին մահացել է՝ ընկնելով պատուհանից
Պաֆոսի քաղաքապետարանը հայ համայնքի պահանջով փոխել է Թալեաթ Փաշայի փողոցի անունը
Սփյուռքահայ կամավոր բժիշկները հայրենիքում են
Ամենադիտված
Այսօր
Այս շաբաթ
Այս ամիս
Փաշինյանն այսօր կմիանա արշավին. Նա հրահանգել է թափով աշխատել սոցցանցերում․ «Հրապ...
1
Վահե Ղազարյանը ճակատագրական ընտրության առջեւ է կանգնելու. «Հրապարակ»
2
Գիտնականները հասել են Կարմիր ծովի հատակը և ցնցվել. Ամենուր «մահվան ավազաններ» են
3
Լարսի ճանապարհը փակ է բոլոր տեսակի տրանսպորտային միջոցների համար
4
Ի՞նչ սցենարներ է քննարկում ՔՊ-ն՝ կասեցնելու Բագրատ սրբազանի գլխավորած «Տավուշը հ...
5
«Ռոբերտ Քոչարյանը կաշառակեր է և դա ընդունում է». Դանիել Իոաննիսյան
«Կադրերում պարեկների կողմից ***ված քաղաքացին է». Դանիել Իոաննիսյան
Հարսանիք՝ պաշարված Արցախում
Հայկական ավիացիան գուցե հիմա մեզ պետք գար, եթե ոչնչացված չլիներ, ի՞նչ կասեք, պարո՛ն Վարդանյան
«Ինչպե՞ս ստացվեց, որ այսքան մարդ հատեց ադրբեջանական անցակետը». Մարատ Եգանյան
Փաշինյանն այսօր կմիանա արշավին. Նա հրահանգել է թափով աշխատել սոցցանցերում․ «Հրապարակ»
Փաշինյանը դժգոհ է. հակաքարոզչությունն ապարդյուն է անցնում․ «Փաստ»
Գործադիրից արցախցիներից պահանջել են միտինգներին չխառնվել․ «Իրավունք»
Նիկոլը փորձում է «կոնտրոլից» դուրս չթողնել յուրայիններին
Վահե Ղազարյանը ճակատագրական ընտրության առջեւ է կանգնելու. «Հրապարակ»