ԱՄՆ-ն պլանավորում է փուլ առ փուլ դադարեցնել Ռուսաստանի հետ սահմանին գտնվող եվրոպական բանակների անվտանգության ծրագրերի ֆինանսավորումը՝ միաժամանակ ստիպելով Եվրոպային ավելի շատ վճարել սեփական պաշտպանության համար, հաղորդում է Financial Times-ը։

Պենտագոնի պաշտոնյաները անցյալ շաբաթ եվրոպացի դիվանագետներին հայտնել են, որ ԱՄՆ-ն այլևս չի ֆինանսավորի Արևելյան Եվրոպայի բանակների վերապատրաստման և զինման ծրագրերը, որոնք Ռուսաստանի հետ հակամարտության դեպքում կլինեն առաջնագծում, հայտնել են գործին ծանոթ անձինք։


Պենտագոնի ծրագիրը, որը հայտնի է որպես 333-րդ բաժին, պետք է հաստատվի ԱՄՆ Կոնգրեսի կողմից, սակայն Թրամփի վարչակազմը լրացուցիչ ֆինանսավորում չի խնդրել։ Կոնգրեսի կողմից արդեն հաստատված միջոցները հասանելի կլինեն մինչև 2026 թվականի սեպտեմբերի վերջը։


Սպիտակ տան խոսնակը նշել է, որ որոշումը համապատասխանում է նախագահ Դոնալդ Թրամփի՝ արտաքին օգնությունը «վերագնահատելու և վերակառուցելու» ջանքերին և համապատասխանում է իր պաշտոնավարման առաջին օրը հրապարակած գործադիր հրամանագրին։

«Այս միջոցառումը համաձայնեցվել է եվրոպական երկրների կողմից գործադիր հրամանագրով և ընդգծում է նախագահի վաղեմի շեշտադրումը՝ Եվրոպայի կողմից սեփական պաշտպանության համար ավելի մեծ պատասխանատվություն ստանձնելու վրա», - ասել է պաշտոնյան։

Թրամփի ճնշման տակ ՆԱՏՕ-ի դաշնակիցները հունիսին համաձայնել են պաշտպանական ծախսերը հասցնել ՀՆԱ-ի 5%-ի։

Սենատի օգնականների գնահատմամբ՝ 333-րդ բաժնի կրճատումները կազդեն ավելի քան 1 միլիարդ դոլար համաշխարհային բյուջե ունեցող ծրագրի վրա, որը կարող է կրճատել ԱՄՆ-ի կողմից Ռուսաստանի սահմանակից երկրներին ուղարկվող ֆինանսավորման հարյուր միլիոնավոր դոլարները: Պենտագոնը օրենսդիրներին չի հայտնել կրճատվող ճշգրիտ գումարը:

ԱՄՆ կառավարության հաշվետվողականության գրասենյակի տվյալներով՝ Եվրոպան 2018-2022 թվականներին 333-րդ բաժնի ֆինանսավորումից ստացել է 1.6 միլիարդ դոլար, որը կազմում է 333-րդ բաժնի համաշխարհային ծախսերի մոտ 29%-ը: Միջոցների հիմնական ստացողներն են Էստոնիան, Լատվիան և Լիտվան:

Հանդիպմանը, որտեղ Պենտագոնի պաշտոնյաները հայտարարեցին կրճատումների մասին, մասնակցել են Վաշինգտոնում գտնվող տասնյակ եվրոպական դեսպանատների պաշտոնյաներ, այդ թվում՝ օգնություն չստացող երկրների:

Եվրոպացի պաշտոնյաներից մեկի խոսքով՝ այս քայլը նպատակ ունի խրախուսել ԵՄ ավելի հարուստ երկրներին ավելի շատ ծախսել առաջնագծի երկրներին օգնության վրա:

Եվրոպական կառավարությունները զարմացած էին հայտարարությունից և քննարկումներին ծանոթ երկու դիվանագետների խոսքով՝ Վաշինգտոնից լրացուցիչ պարզաբանումներ են ակնկալում:

Եվրոպացի պաշտոնյաները նաև փորձում են հասկանալ, թե արդյոք ներքին ֆինանսավորումը կարող է փոխհատուցել կրճատումները, թե՞ դրանք կազդեն եվրոպական անվտանգության հիմնական տարրերի վրա։

«Եթե դրանք լուրջ լինեն, դա մեծ ազդեցություն կունենա», - ասաց դիվանագետներից մեկը՝ հավելելով, որ ՆԱՏՕ-ն նույնպես կտուժի, քանի որ միջոցների մի մասը ուղղվել է դաշինքի միջոցով։ «Դա ստեղծում է մեծ անհանգստություն և անորոշություն», - ասաց երկրորդ դիվանագետը՝ համեմատելով իրավիճակը Թրամփի նախորդ որոշման հետ՝ կրճատելու ԱՄՆ արտաքին օգնությունը։

Սենատի արտաքին հարաբերությունների հանձնաժողովի առաջատար դեմոկրատ սենատոր Ջին Շահինը (հանրապետական, Նյու Յորք) կրճատումները անվանեց «անհիմն քայլ, որը սխալ ուղերձ է հղում, քանի որ մենք փորձում ենք Պուտինին բանակցային սեղանի շուրջ բերել՝ ռուսական ագրեսիան զսպելու համար»։

«Արտաքին ռազմական ֆինանսավորում» անվամբ ԱՄՆ առանձին ծրագիրը, որը երկրներին գումար է տրամադրում խոշոր զենքեր, ինչպիսիք են կործանիչները, նավեր և տանկերը, չի ազդվել վերջին քայլից, ասել են գործին ծանոթ անձինք։

Կրճատումները տեղի են ունենում նաև այն ժամանակ, երբ Պենտագոնի քաղաքականության ղեկավար Էլբրիջ Քոլբին ձգտում է ԱՄՆ պաշտպանական ռեսուրսները վերաուղղորդել Հնդկա-խաղաղօվկիանոսյան տարածաշրջան՝ զսպումը ուժեղացնելու և Չինաստանի հետ Թայվանի պատճառով հակամարտության հավանականությունը նվազեցնելու համար։

Այս տարվա սկզբին Վաշինգտոնը կտրուկ դադարեցրեց Ուկրաինայի համար նախատեսված զինամթերքի և մի քանի բարձրարժեք զենքերի մատակարարումը, այն բանից հետո, երբ Քոլբին սկսեց վերանայում, որը մտահոգություններ առաջացրեց ԱՄՆ պաշարների վերաբերյալ: Ավելի ուշ Թրամփը հրամայեց վերսկսել մատակարարումները։

Բալթյան անվտանգության նախաձեռնության ապագան

2020 թվականին Էստոնիայի, Լատվիայի և Լիտվայի զինված ուժերը հզորացնելու համար ստեղծված «Բալթյան անվտանգության նախաձեռնություն» անունով առանձին ծրագրի ապագան նույնպես վտանգված է: Կոնգրեսը անցյալ տարի հաստատել է 228 միլիոն դոլար՝ նախաձեռնությանը աջակցելու համար: Սպիտակ տունը հաջորդ տարվա բյուջեում լրացուցիչ ֆինանսավորում չի խնդրել: Գործին ծանոթ անձի խոսքով՝ ծրագիրը վերանայվում է վարչակազմի կողմից։

ԱՄՆ անվտանգության օգնության կորուստը «շատ դժվար» կլինի Բալթյան երկրների համար, ասել է ԱՄՆ թոշակառու ծովակալ Մարկ Մոնտգոմերին, որն այժմ «Ժողովրդավարությունների պաշտպանության հիմնադրամ» վերլուծական կենտրոնի ավագ գիտաշխատող է: «Ծրագրի ամբողջ նպատակն է նրանց պաշտպանելու կարող դարձնելը»։

Երեք երկրներն էլ ցամաքային սահմաններ ունեն Ռուսաստանի հետ, և տարածաշրջանը ենթարկվել է Մոսկվային վերագրվող հարձակումների, այդ թվում՝ Բալթիկ ծովի կարևորագույն ենթակառուցվածքների վրա հարվածների, կիբեռհարձակումների և դիվերսիաների։

Վարչակազմը վերանայում է զորքերի տեղակայումը ամբողջ աշխարհում և հայտարարել է, որ կնվազեցնի իր ներկայությունը Եվրոպայում։

Չորեքշաբթի օրը Սպիտակ տանը Թրամփը հանդիպել է Լեհաստանի նախագահ Կարոլ Նավրոցկիի հետ և ասել, որ չունի զորքերը երկրից դուրս բերելու ծրագրեր։ Լեհաստանում ռոտացիոն հիմունքներով գտնվում է մոտ 10,000 ամերիկացի զինվոր, և Թրամփը նշել է, որ «շատ գոհ է» պայմանավորվածությունից։ «Եթե նրանք ավելին են ուզում, մենք կարող ենք ավելին ուղարկել», - հավելել է նա։