Գիտնականներն առաջին անգամ մկան ցողունային բջիջներից սաղմեր են աօեցրել, որոնց մոտ ուղեղ, բաբախող սիրտ եւ մարմնի այլ օրգանների հիմքեր են ձեւավորվել, ասվում է Nature ամսագրում:

Փորձի ընթացքում Քեմբրիջի համալսարանի կենսաբաններն աշխատել են երեք տեսակի ցողունային բջիջների՝ սաղմնային ցողունային բջիջների (ESC), տրոֆոբլաստների (TSCs) եի iXEN բջիջների հետ: Գիտնականները կարգավորել են էմբրիոգենեզում ներգրավված գեների որոշակի խմբերի ՝քսպրեսիան՝ բջիջների՝ կառուցվածքների ինքնակազմակերպման հասնելով, որոնք զարգացման հաջորդական փուլերով անցել են 8.5 օրվա ընթացքում: Նրանց մոտ կծկվող սրտեր, առաջնային եի միջին ուղեղ, ինչպես նաեւ դեղնուցի պարկ է ձեւավորվել:


Մարդու սաղմի հաջող զարգացման համար ճիշտ փոխազդեցություն է անհրաժեշտ այն հյուսվածքների միջեւ, որոնք սաղմ կդառնան, եւ այն հյուսվածքների, որոնք կկապեն սաղմը մոր հետ: Բեղմնավորումից հետո առաջին շաբաթվա ընթացքում երեք տեսակի ցողունային բջիջներ են զարգանում. մեկն ի վերջո օրգանիզմի սեփական հյուսվածքներ են դառնում, իսկ մյուս երկուսը նպաստում են սաղմի զարգացմանը: Ցողունային բջիջների այս արտասաղմնային տեսակներից մեկը պլասենտան է, իսկ երկրորդը՝ դեղնուցի պարկը, որտեղ սաղմն աճում է եւ որտեղից սննդանյութեր է ստանում։

Գիտնականները համատեղել են բոլոր երեք տեսակի ցողունային բջիջների մշակույթները ճիշտ համամասնությամբ եւ ճիշտ սննդարար միջավայրում: Հեղինակներն իրենց հետազոտության հիմնական ձեռքբերումը համարում են գրեթե ամբողջական սաղմնային ուղեղի ձեւավորումը։ Գիտնականները նաեւ անջատել են նյարդային խողովակի զարգացման համար պատասխանատու գենը: Արդյունքում սինթետիկ սաղմերի մոտ ճիշտ նույն արատներն են զարգացել, ինչ համապատասխան մուտացիայով կենդանիների մոտ։ Դա վկայում է այն մաիսն, որ աճեցված սաղմերը նման են բեղմնավորված սեռական բջիջներից ստացված սաղմերին:

Ստացված սաղմերը հարմար հարթակ են սաղմնային գործընթացների in vitro ուսումնասիրման համար։ Հետազոտողները հույս ունեն, որ դրանք կօգնեն հասկանալ, թե ինչու են լաբորատոր պայմաններում արտամարմնային բեղմնավորում զարգացնող որոշ սաղմեր ողջ մնում եւ շարունակում են լիարժեք օրգանիզմ դառնալ, իսկ մյուսները մահանում են: Հայտնի է, որ հղիության արհեստական ​​ընդհատման բարձր ռիսկը տեղի է ունենում այն ​​ժամանակ, երբ երեք տեսակի ցողունային բջիջները սկսում են միմյանց մեխանիկական եւ քիմիական ազդանշաններ ուղարկել, որոնք սաղմին ցույց են տալիս, թե ինչպես պետք է ճիշտ զարգանա։